دستگاه چاپ مصارف بسیار و کاربرد های فراوانی در جوامع امروزی دارد.
دستگاه چاپ چاپخانه‌داران را در انجام کارهای مختلف و متنوع و خلاقانه کمک می‌کنند.
در اینجا قصد داریم به توضیح و بررسی کوتاهی در مورد انواع دستگاه چاپ اشاره کنیم .
اما پیش از آن توضیح مختصری در مورد اینکه چاپ چیست و چاپخانه چه کارهایی انجام می‌دهد ارائه می‌کنیم:
تعریف چاپ و چاپخانه
فرایندی که در طی آن می‌توانیم طرح , متن یا اثری را روی یک سطح ایجاد کرده و تکثیر نماییم چاپ می‌گوییم.
سطح موردنظر ما می‌تواند کاغذ , مقوا , پلاستیک , سلفون, چوب , چرم یا هر چیز دیگری باشد.
کلمه چاپ یا چهاپ را برگرفته از کلمه چاو می‌دانند که در زبان مغولی به معنی فشردن سطحی بر سطح دیگر است.
کلمات مترادفی که برای چاپ در نظر گرفته‌شده است شامل باسمه،طبع، و تافت می‌باشد.
چاپ
به صنعت تکثیر نقش و صورت‌های دوبعدی همچون ارقام،حروف، خط ها، تصویرها، و… توسط ایجاد این نقوش روی کاغذ , مقوا , پارچه یا هر ماده دیگر با یا بدون تصویر عمل چاپ گفته می‌شود.
امروزه تکنیک‌های چاپ پیشرفت شایانی داشته است و عملیات چاپ را می‌توان روی سطوح متعدد و متنوعی همچون مواد پارچه‌ای، نایلونی، سلولزی، فلزی، مواد شیمیایی،چرمی، شیشه‌هایی با اشکال صاف یا ناهموار، محدب یا مقعر و …انجام داد.
چاپخانه نیز در لغت به معنای محلی برای چاپ است و در واقع کارگاه یا موسسه‌ای محسوب می‌شود که در آن کارهای چاپی روی کاغذ و دیگر اشیا توسط انواع دستگاه چاپ صورت می‌گیرد.
از مهم‌ترین مواردی که در چاپخانه تولید می‌شود می‌توان به چاپ کتاب , چاپ نشریات و مانند آن اشاره نمود.
بیشتر بخوانید: مراحل چاپ کتاب
تاریخچه دستگاه چاپ
اگر بخواهیم به‌صورت دقیق بیان کنیم باید بگوییم که تاریخچه دستگاه چاپ در جهان به هزاران سال پیش و زمانی که چاپ روی خشک و گل انجام می‌شد برمی‌گردد.
اما اولین دستگاه چاپ با جوهر توسط گوتنبرگ اختراع شد که قابلیت چاپ تصویر و متن را داشت.
یوهانس گوتنبرگ را به‌عنوان مخترع دستگاه چاپ و پرچم‌دار صنعت چاپ در اروپا می‌دانند.
که برای اولین بار یک دستگاه مکانیزه برای انجام روش‌های چاپ باسمه‌ای و استفاده از حروف چاپی ارائه نمود.
درواقع روشی که در این دستگاه به کار گرفته شده قرن‌ها پیش توسط چینی‌ها مورداستفاده بود که گوتنبرگ آنها را در قالب یک ماشین چاپ کاربردی نمود.
چاپ سنگی یا لیتوگرافی نیز توسط یک نمایشنامه‌نویس آلمانی به نام آلوئیس زنه فلدر اختراع شد.
از مهم‌ترین مزایای این روش چاپ کاهش قابل‌توجه هزینه‌های چاپ و رواج صنعت چاپ در جهان بود.
در این زمان انواع دستگاه چاپ دچار تغییر و تحولات اساسی گردید.
پس از آن دستگاه چاپ مضاعف سیلندری اختراع شد که قابلیت چاپ دو رو را داشت.
پس‌ازآن ماشین چاپ با کاغذ رول طراحی و ساخته شد.
در سال ۱۹۱۲ کاسپار هرمان توانست ماشین چاپ پشت‌ورو زن افست را طراحی کرده و بسازد.
انواع دستگاه چاپ پدالی از مدل ماشین‌های مسطح اولیه است که با فشار روی پدال پایی کار می‌کرد.
در این دستگاه تغذیه کاغذ به‌صورت تک‌برگی بود و با دست انجام می‌شد از این دستگاه برای چاپ در تیراژهای پایین استفاده می‌شد.
اولین روزنامه تایمز در ۱۸۱۴ توسط دستگاهی به چاپ رسید که سیلندر آن با فشار بخار کار می‌کرد.
تاریخچه صنعت چاپ و چاپ کتاب در ایران
عده‌ای آغاز چاپ در ایران را عصر ایلخانیان می‌دانند؛ برخی احتمال داده‌اند که یهودیان فارسیزبان پیش از سایر گروه‌های فارسیزبان به اهمیت چاپ کتاب پی‌برده‌‌اند.
در سال ۱۶۳۹سه کتاب به زبان و خط فارسی از سوی هیئت‌های تبلیغی مسیحی و در باب تبلیغ مسیحیت در لیدن هلند به چاپ رسیده و چاپخانه‌ای که این کتاب‌ها در آن چاپ شده، ظاهراً نخستین چاپخانه فارسی در جهان است.
بر اساس مدارک موجود، نخستین کتابی که در خود ایران چاپ شده، زبور داوود یا ساغموس است که در ۱۶۳۸ به زبان و خط ارمنی در ۵۷۲ صفحه در جلفای اصفهان و به دست کشیشان ارمنی به چاپ رسیده است.
اینکه ارمنیان، پیش از دیگر گروه‌های قومی ـ زبانی ساکن ایران توانسته‌اند در ایران چاپخانه‌ای از آن خود تأسیس کنند.
چاپ کتاب
آزادانه به چاپ و نشر منابع مسیحی بپردازند و در میان اقوام جهان مقام پانزدهم را از حیث قدمت چاپ احراز کنند، دلایل بسیاری دارد که مهم‌ترین آن، محیط آزاد و تشویق‌آمیزی بود که به‌ویژه شاه عباس اول صفوی و فرمانروایان دیگر این سلسله برای آنها ایجاد کرده بودند.
چه کسانی چاپ کتاب را در ایران آغاز کردند؟
ارمنیان حدود ۳۰ سال پس از کوچ به جلفای اصفهان، بصمه‌خانه‌ای در این شهر دایر کردند.
ارمنیان توانستند در این محل چاپ کتاب را آغاز کنند.
براساس اشاره‌های سیاحان خارجی، به‌ویژه شاردن، شماری از ایرانیان در عصر صفویه از کار چاپ و چاپخانه آگاهی داشته و به ورود آن به ایران شایق بوده‌اند.
جان پینکرتون و جونس هنوی، که در عصر نادرشاه افشار به ایران سفر کرده‌اند.
از جزوه‌هایی صحبت به میان آورده‌اند که به زبان لاتینی و عربی چاپ و منتشر می‌شده است.
نخستین کتاب با چاپ تصویری در ایران
پیدایش چاپ تصویری در ایران به زمان محمد شاه بر می‌گردد.
نخستین کتاب شناخته شده‌ای که چاپ مصور شد، کتاب «لیلی و مجنون» مکتبی بود که در سال۱۲۵۹هـ. ق به چاپ رسیده است.
در چهار صفحه از این کتاب چهار تصویر وجود دارد که با مرکب چاپ ترسیم و به معمول زمان با دست آنها را رنگ کرده‌اند.
پس از آن در سال۱۲۶۴قمری «دیوان فضولی بغدادی» را با بیست تصویر به چاپ رساندند.
بعد از آن کتاب «روضه المجاهدین» با هشت تصویر چاپ شد.
از اول محرم سال ۱۳۰۰هجری قمری که اولین شمارهٔ روزنامهٔ «شرف» منتشر شد تا سال ۱۳۰۹هـ. ق هشتاد و هفت شمارهٔ آن دارای تصاویر بود.
روزنامهٔ «شرافت» هم که از صفر ۱۳۱۴ هـ. ق به چاپ می‌رسید مصور بود.
روزنامهٔ وقایع اتفاقیه به عنوان اولین روزنامهٔ دولتی و دومین روزنامهٔ ایرانی نیز از شماره ۴۷۰ (مورخ پنج شنبه ۲۱ محرم ۱۲۷۷) به بعد، مصور است و در مدت چهار سال ۸۸ شماره آن را مصور چاپ کرده‌اند.
از آن پس، بهره‌گیری از چاپ مصور به تدریج در روزنامه‌های دیگر نیز معمول شد.
اولین فرد ایرانی که چاپ تصویری را فرا گرفت، آقا میرزا عبدالمطلب نقاش باشی اصفهانی بود.
میرزا عبدالمطلب از طرف امنای دولت به فرنگ فرستاده شده و در آن جا چاپ تصویری آموخته بود.
چاپ سنگی مصور همانند چاپ معمولی بود و تنها تفاوت آن به مهارت نقاش در ترکیب مرکب چاپ برمی‌گشت که مرکب آن را از مرکب معمولی غلیظ تر می‌ساخت.
